هنر ختایی

[vc_row][vc_column][vc_column_text]

💎هنر ختایی

ختایی یعنی منسوب به ختا ، ختایی یادگاری از نفوذ هنر چین در ایران پس از حمله مغول از اسم طایفه “ختا ” یا قراختا گرفته شده است . که از اواخر قرن 3 و سرزمین هایی را از شمال چین ،ترکستان شرق((مولتان ))و (منچوری ) به دست اوردند که در منابع اسلامی به ختا “خط” معروف است . شماری از طراحان معتقدند که ختایی از خط مشتق شده است یعنی ادامه خط و ان را به صورت خط می نویسند.

موضوع: ختایی یا خطائی ممکن است از خط گرفته شده باشد و یا منسوب به شهر ختن باشد و از جمله نقش هایی اساسی هنرهای تزئنی ایرانی است که از ترکیب گل و غنچه و برگ پدید می اید و هر گردش موزون ان را یک بند می خوانند.

برخی منشا این گل را شهر ختن کشور چین می دانند و عنوان ختائی را از همین نام گرفته اند و گروهی دیگر به واسطه عدم تطابق این طرح ها را با طبیعت ان ها را خطایی (ناشی از سهو و خطا ) دانسته اند. لیکن با توجه به تاثیر پذیری هنر نقاشی ایران از هنر چین و مقام و منزلت شهر ختا یا ختن در ادبیات فارسی و شباهت این طرح ها به نقشه های تزیئنی چینی و نسبت دادن ان ها به ختن بی مناسب نخواهد بود و در تعریفی دیگر طرح ختایی را مشتمل بر نقش گل ها و ساقه و برگ هایی می دانند که نمونه ان ها در طبیعت نیست لیکن ان ها را می توان با الهام و گرده برداری از گل های مختلف و تلفیق ان ها با یکدیگر پدید اورد.
ختایی افزون بر قالی در کاشی و تذهیب نبز به کار می رود در قالی اراسته تر وبا رنگ های بیشتر و در کاشی ساده تر و با رنگ های کمتر . اولین نقوش بر دل غارها و صخره ها و سفال ها توسط انسان های نخستین ترسیم شد ولی به تدریج و با گذشت زمان های بسیار انسان توانست به ان ها تکامل بخشد . بسیاری از نقش ها با الهام از طبیعت بوده بعضی از نقوش گیاهی هستند که به عنوان عناصر تزینی در بسیاری از صنایع هنری و در معماری مورد استفاده قرار گرفته اند . این نقوش گیاهی گاه به تنهایی و گاه به صورت تلفیقی با سایر نقوش از جمله نقش های ساده و هندسی در بناهای تاریخی دیده می شود . طرح های ختایی نقوش هایی گیاهی و گل و بوته هستند .

بوته سمبلی از کاج و سرو است که خود مفاهیم و اشکالی از طرح قالی است که این نقش ها با ظرافت و نازکی در لابه لای نقوش اسلیمی در حرکت هستند و داری نقوش پیچ در پیچ گل و بوته است .

طرح ختایی به تناسب فضا و طرح های هندسی روی سطح اثر می چرخند و هنرمند ناگزیر است برای پر کردن نقوش از این طرح ها استفاده کند زیرا این طرح ها وسایلی برای ایجاد نظم و وحدت میان اجزاء اثر هنری هنرمند هستند و نمودار طرحی از نهال اما با خمیدگی ارام به شکل کمان یا نیمه کمان که به طواتر معمول نقش های از گل ،غنچه ،برگ و بند را در بر می گیرد و به هم می پیوندند . بندخود نمایی چندانی در فرش ندارد . اما اصول و مبانی طرح را به تمام ارایه های فرش ابلاغ می کنند و همه ان ها را نظم و ترتیب می دهد و بند یا ساقه در نقش های ختایی با پیچ و خم های موزون و با حرکتی منحنی گل ها و غنچه ها و برگ ها و برگچه ها در میان می گذارد و با ایجاد وحدتی کم نظیر عمل جایگزینی ان ها را انجام می دهد . حرکت افقی ساقه در طرح های ختایی در فضاهای بزرگتر حالت دورانی و حلقوی به خود گرفته و با در بند کشیدن برگ ها وغنچه ها و دیدگان بیننده را به مرکز طرح جلب می کند و بند عامل رویش اتصال و ترکیب بندی گل ها وبرگ ها می شود . پایه طراحی بند های ختایی واسلیمی بر اساس گردش حلزونی نمایان می شود که به گردش حلزونی ( اسپیرال) می گویند.

[/vc_column_text][vc_video link=”https://takookartstudio.com/wp-content/uploads/2019/03/khatai.mp4″ align=”center”][vc_separator][vc_cta h2=”شرکت در دوره طراحی سنتی” txt_align=”right” add_button=”bottom” btn_title=”شرکت در دوره” btn_color=”danger” btn_size=”lg” btn_align=”center” btn_i_icon_fontawesome=”fa fa-address-card-o” btn_add_icon=”true” btn_link=”url:https%3A%2F%2Ftakookartstudio.com%2Fcourses%2Ftarahi-sonati%2F|||”][/vc_cta][/vc_column][/vc_row]